Jouw Verhaal – ds. Berend Borger

Welke Bijbeltekst inspireert jou? En wat heeft die je te zeggen in jouw leven? Drieluik vroeg het ds. Berend Borger, scheidend predikant van De Bron en de Emmaüskerk omdat hem een Gronings avontuur wacht. Berend koestert Lucas 24: 13-35, beter bekend als de tekst over de Emmaüsgangers.

Door Baart Koster, met beeld van Dick Westerveld

Bij binnenkomst, die in dit geval niet letterlijk moet worden genomen, noodt Berend mij aan zijn zonbeschenen tuintafel voor een mok koffie. Hij komt daarvoor op blauwe klompen met de Groninger vlag erop uit zijn moestuin waarin hij aan het werk was. De damp slaat nog uit onze mokken omhoog als ik hem bevraag over een nieuwe carrièrestap die voor hem ligt, namelijk die naar de Remonstrantse Gemeente in Groningen (RGG).

Zo verrassend als een donderslag bij de heldere hemel waar we onder zitten, was dat nieuwe avontuur voor de buitenwacht. Die buitenwacht kent Berend immers al vele jaren als predikant van twee wijkgemeentes die daarnaast onder meer actief is in enkele theologische onderwijsorganen en die zijn vaardige pen botviert als columnist in Drieluik waarin hij onder meer over zijn theologische specialisme ‘liturgie’ schrijft.

Meer dan een flirt

Het begon allemaal met het verlangen van de geboren en getogen Groninger om ooit weer naar het Noorden terug te keren. Zijn Friese echtgenote, Martina Cornel, die bij Amsterdam UMC werkt, merkte tijdens de coronacrisis dat zij haar werk voor een groot deel ook prima op afstand kon doen. Het verruimde de mogelijkheden. Het laatste stukje viel ten slotte pas anderhalve maand geleden op zijn plek maar zweefde al iets langer boven de puzzel. ‘Mij was vier jaar geleden eens door een vriend gevraagd om voor te gaan
in de RGG. Ik voelde me daar gelijk thuis en ook van de andere kant beviel het goed. Zodoende preekte ik er de afgelopen jaren nog een paar keer.’

Afgelopen maart veranderde die flirt in iets serieuzers toen hem gevraagd werd of hij de predikantsvacature wilde vervullen. Dat was vervolgens in drie weken beklonken.

Dat wordt dus weer één dominee één gemeente, maar hij was het toch anders gewend? ‘Mijn Amersfoortse jaren kenmerkten zich inderdaad door samenwerkingen. In de eerste plaats met collega Rein van der Zwan met wie ik samenwerkte in De Bron en de Emmaüskerk. Bovendien stelde de Algemene Kerkenraad in 2017 aan Wim Verschoor van de Fonteinkerk, Marieke den Braber van de Hoeksteen, Rein en ik van De Bron voor om als team te gaan werken in de Emmaüskerk ter vervanging van Paul van der Harst die met emeritaat ging. Ieder van ons vulde een deel van de vrijgevallen functie in.’ Berend kijkt er met tevredenheid op terug, want, zo ondervond hij tijdens zijn Amersfoortse
jaren, een goede samenwerking is iets fantastisch. ‘Je vult elkaar aan en kunt ook altijd op elkaar terugvallen.’

Wij bestaan dankzij de vooroordelen
die we over elkaar hebben

Op naar Emmaüs

Berend blijft in zijn tekstkeuze dicht bij huis, dat wil zeggen; dicht bij een van de Godshuizen waarin hij voorgaat. Onlangs preekte hij er bovendien nog over: Lucas hoofdstuk 24, de verzen 13 tot en met 35.

Om te beginnen is het hoofdstuk op zichzelf al heel bijzonder, vertelt hij, want er gebeurt ontzettend veel in. ‘Feitelijk vindt zowel de opstanding als de hemelvaart in dit ene
hoofdstuk plaats. Van de vrouwen bij het lege graf tot en met de verschenen én weer verdwijnende Christus.’ De bevrijdende en zo algemeen bekende tekst blijkt verrassende aspecten te bevatten. Berend rafelt de Emmaüsgangers namelijk uiteen in drie losse elementen die hem inspireren en verwonderen. Aanvankelijk loopt Jezus nog als anonieme vreemdeling op met Zijn twee leerlingen en geeft Hij hen in feite catechese. Van Mozes en de Profeten tot en met Zijn lijden, dood en opstanding. Dat laatste onderstreept Jezus even later wanneer Hij het brood breekt en plots wordt herkend. ‘Dat maakt het tot zo’n wonderlijk verhaal; de schellen vallen hun van de ogen, ze zien ineens wie Hij is. Maar dan is Hij meteen ook weer weg! Dat lijkt er conform de Bijbelse traditie voor te staan dat niemand ooit God heeft gezien. De leerlingen kúnnen die verheerlijkte Jezus dus nauwelijks zien omdat dit te veel voor hen zou zijn.’ En dan zijn er nog twee andere elementen die voor Berend uit de tekst springen. ‘De leerlingen die gedesillusioneerd en bang in Jeruzalem binnen zitten, moeten het hebben van de leerlingen die op weg zijn. Díe maken het mee! Ontmoetingen gebeuren dus blijkbaar onderweg of letterlijk ‘gaandeweg’. Ook dat is een essentie van het geloof; je moet éérst in beweging komen.’

Miskende maaltijd

Beelden spelen een cruciale rol bij het, letterlijk, uit de verf laten komen van de Bijbelse verhalen. ‘Ik werk vaak met een afbeelding op de beamer en de zondag dat ik hierover preekte toonde ik een beeld van het iconische laatste avondmaal van Leonardo Da Vinci. Ik zeg iconisch omdat dat een beeld is dat een beetje deel van ons collectieve geheugen is geworden. Je kunt dat plaatje zelfs als puzzel of borduurwerkje krijgen tegenwoordig.

Het is een essentie van het geloof;
je moet éérst in beweging komen

Maar het bijzondere is dat het avondmaal met de Emmaüsgangers helemaal niet in ons collectieve geheugen zit. Terwijl dat het eerste avondmaal is van de opgestane Heer met zijn leerlingen. Pas met dát beeld kunnen we verder. De opgestane Heer is erbij, vanaf dat eerste avondmaal. Het is de motor achter hoe wij als mensen zijn, hoe wij als gemeente draaien. Dat maakt deze tekst cruciaal, maar gek genoeg is hij misschien óók wel een
beetje over het hoofd gezien.’

Niet minder cruciaal is samenwerking, Berend komt er aan het eind van het gesprek spontaan op terug. ‘Toen in 2010 de Lutherse gemeente en de hervormde en gereformeerde wijkgemeenten opgingen in de elf PGA-wijkgemeenten zei ik: wij bestaan dankzij de vooroordelen die we over elkaar hebben. De een bleek de ander te modern en de ander de een te orthodox te vinden waardoor er heel weinig samenwerking tussen de wijken was. Het zal een angst zijn om de eigenheid te verliezen, maar het staat de kracht van samenwerking in de weg en dat is een gemiste kans. Gelukkig zie ik de laatste jaren goede dingen gebeuren en de openheid groeien. Dat biedt kansen voor de toekomst van de PGA waar meer en meer samengewerkt moet gaan worden. Dat wens ik de PGA-wijkgemeenten dan ook van harte toe.’

Jouw Verhaal is een serie geloofsverhalen die gepubliceerd zijn in ons magazine de Drieluik, het verhaal van ds. Berend Borger staat in het magazine van juli/augustus 2022. Je vindt de online versie van de Drieluik hier.