Amersfoort, Mondriaan en glas-in-lood

De Amersfoortse kunstenaar Cornelis Bos, lid van de wijkgemeente Joriskerk, verwerkte zijn kennismaking met de stad in een serie zeefdrukken. De stad was daarna niet meer weg te denken uit zijn werk. Lijntekeningen (sommige ook Bijbels geïnspireerd), een wikkel voor de chocola van Sweet Sisters, het geboortekaartje van zijn eigen zoon, steeds komen de gevels terug. Ik ontmoet hem achter één van die idyllische gevels, in Filathetes, waar hij als beheerder boven woont.

‘Ik heb Amersfoort leren kennen toen ik mijn vrouw leerde kennen. Ik woonde in Amsterdam en deed daar de Rietveld Academie. Ik ben begonnen aan het grafisch lyceum in Rotterdam en heb me steeds meer richting kunst ontwikkelt. Maar het heeft tijd nodig om je eigen richting te bepalen. Na een aantal jaren aan de academie nam ik daarom een tussenjaar om te ontdekken hoe ik verder wilde. Ik heb in dat jaar het traject aan de EH gevolgd en ben in Amersfoort op kamers gaan wonen. Door mijn vrouw, een geboren en getogen Amersfoortse, heb ik de stad snel leren kennen. Het is een leuke stad, waar veel gebeurt, ook op cultureel gebied. En de oude binnenstad is heel mooi. Dat was het waard om Amsterdam voor te verlaten. Na dat tussenjaar ben ik verder gegaan aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, richting grafisch ontwerp. Daar heb ik ook leren zeefdrukken. Dat vind ik een heel mooie techniek om te gebruiken. Mijn tekenstijl heeft zich gaandeweg ontwikkeld van realistisch naar een abstractere weergave van de werkelijkheid. Lijnen en vlakken spelen in mijn werk een grote rol. Het heeft wel wat van een glas-in-lood raam. Die zijn voor mij ook een inspiratie. Ik teken graag ramen. Het spel van naar binnen kijken of juist naar buiten, het licht dat er door valt. Bij glas-in-lood ramen zie je altijd een vlakverdeling, dat komt omdat de stukken glas in grootte beperkt zijn en met lood aan elkaar worden bevestigd. Vanuit die ramen heb ik een eigen stijl ontwikkeld, met lijnen die door het beeld lopen.

Mondriaan

In onze verlovingstijd vroegen mijn schoonouders me een muurschildering te maken, gebaseerd op de stad en ‘iets met Mondriaan’. Weinig mensen weten dat hij hier geboren is. Dat vond ik zelf ook een mooi detail, dat zo’n groot kunstenaar in mijn stad geboren is. Mijn tekenstijl heeft wel iets van Mondriaan, door de abstractie en toen ik daarin met primaire kleuren ging werken ontstond een stijl waar ik mee verder wilde. Naast de Koppelpoort ben ik ook andere gebouwen gaan tekenen en zo ontstond een serie zeefdrukken van de stad. Zo’n serie maak je in een beperkte oplage, maar ik heb van de kunstwerken ook ansichtkaarten laten maken (zie afbeelding bovenaan). Daarmee ben ik gewoon een aantal winkels binnengestapt met de vraag of zij ze wilden verkopen. Inmiddels zijn er meer dan 6000 verkocht en heb ik een tweede serie ansichtkaarten gemaakt. Ik vind Mondriaan een groot kunstenaar. Wat me aanspreekt in zijn werk is dat hij steeds abstracter ging kijken. Zo ervaar ik dat ook. Door mijn tekenstijl kijk ik anders naar de wereld, maar het is nog wel herkenbaar. Dat maakt het ook interessant. Mensen zeggen: ‘Oh, het is de Koppelpoort,’ maar ik heb die maar voor een deel getekend. Als je gaat vergelijken, blijkt mijn weergave niet te ‘kloppen’. Ik vind het boeiend om te experimenteren met de herkenbaarheid, die leg je er bijvoorbeeld in door details te vergroten.

Foto: Dick Westerveld

Ik weet niet of mijn werk zo abstract zal worden als dat van Mondriaan, of andere schilders uit De Stijl. Ik kan wel genieten van hun werk, maar ik vind het moeilijk om dat zelf te maken. Dat doe je niet zomaar, dan wordt het een vlakje op de muur. Maar dat heeft een reden, er is een weg die je aflegt voor je zoiets kunt maken. Ik ben nu wel bezig met meer abstract werk, maar ik weet niet of het dan nog een visuele weergave van iets is; dan gaat het meer om een gevoel, om vormen, zonder dat die echt iets hoeven te zijn.

Nieuw werk

Deze zomer is er een expositie van nieuw werk van mij in de Joriskerk. De aanleiding daarvoor is het jaar van De Stijl, de kunststroming die nu 100 jaar geleden ontstond. Dit landelijke kunstthema kan in de exposities in de Joriskerk eigenlijk niet ontbreken. Mijn nieuwe werk past binnen dat thema. Maar ik laat me ook inspireren door het gebouw, door de ruimte van het geloof. Ik geloof dat kunst veel te maken heeft met God en met mensen. Dat het bedoeld is als een prachtige tool om iets van God te laten zien. Ik wil daar ook naartoe. Mijn geloof en God zijn zo kernachtig voor mijn bestaan, dan zal het daar ook over moeten gaan. Maar ik heb nog geen goede manier gevonden om dat vorm te geven. Ik wil het er niet boven opleggen, er is ook veel kunst die op een indirecte manier over het bestaan van God gaat.

Mijn zeefdruk van de Joriskerk is door Johan Snoek in één van de nissen van de Joriskerk uitgevoerd in een glas-in-lood raam. Ik vind het heel mooi hoe het licht er doorkomt en het kunstwerk een nieuwe dimensie geeft. Vroeger dienden de glas-in-loodramen als verhalen voor de kerkgangers. Het is een ambacht, maar al dat werk maakt het ook tot een kunst. Daarin lijkt het eigenlijk wel op zeefdrukken, ook dat is ambachtelijk en tijdrovend. Voor mijn nieuwe werk ben ik met Johan in gesprek. Ik hoop dat er dan ook echte glas-in-lood ramen bij zijn.’

Bekijk de website van Cornelis Bos.