Toespraak van Arnoud Looijen
Jaren geleden organiseerden Harm Dane, Jan van Baardwijk en ondergetekende een beraad voor de PGA. We kozen als titel een woord van Augustinus: ‘Wij zijn de tijden’. Dat geldt nog steeds, want, beste mensen, zoals wij zijn, zo zijn de tijden. Wij hebben geen tijd te verliezen.
Wij zitten in de storm. Wij zijn intens bezorgd over de ontwikkelingen in de wereld en in onze maatschappij. We zien onze leefwereld verschralen, we horen de lente stilvallen. We zien een technologische versnelling die geen oplossingen biedt, maar die ons doet happen naar adem en die ons vervreemdt van onszelf.
We vrezen oorlog, we hopen op goede, krachtige leiders. En tegelijk zijn we verbijsterd over de hoogmoed, de hebzucht, de agressie van de machtigen der aarde.
Wij zitten in de storm en we verlangen naar rust. Naar een gewoon, natuurlijk samenleven. Naar zicht op je bestemming als mens. Naar gemeenschap zonder haast, tijd hebben voor elkaar. Een plek waar je levensvragen kunt stellen. We zitten in een storm. En wij willen als kerk een ark zijn, een plek van rust. We bouwen aan die ark, het is ook goed om dat met overtuiging te doen. Maar we weten niet of deze storm weer zal gaan liggen, of dat hij een orkaan wordt.
Uitzending
Fotoverslag
“Een zegen dat die gekomen is”
Als er iemand blij is met de Protestantse Gemeente Amersfoort (PGA), dan is dat Rein van der Zwan (64). “We zijn geen kerk om onze eigen manier van doen hoog te houden, maar omdat
we de kerk van Christus zijn. Hoe kunnen we samen in de stad het evangelie van de Heer present stellen?”
De ambtelijke loopbaan van Rein kenmerkt zich door allerlei initiatieven op het gebied van kerkelijke samenwerking. “Ik heb er altijd van harte aan meegewerkt.” Maar niet altijd ging het
van een leien dakje. “Vooroordelen over elkaar bemoeilijken samen optrekken.”
Aan de vorming van de PGA ging het landelijk samengaan van hervormden, gereformeerden en luthersen vooraf. Op 12 december 2003 viel dit besluit tot fusie, die de naam Protestantse
Kerk in Nederland kreeg (PKN). In de Jacobikerk in Utrecht werd dat die avond gevierd, in bijzijn van (toen nog) koningin Beatrix. En ook Rein van der Zwan was erbij. “Mijn vrouw en ik waren in Utrecht en liepen er toevallig langs.” De preek (over Romeinen 15) van Bas Plaisier daar, toen scriba van de Samen op Weg-kerken, herinnert Rein zich als ‘zeer kostbaar’.
Ds. Van der Zwan begon zijn loopbaan ruim vijfendertig jaar geleden in het Zeeuwse Meliskerke. Daar werkte hij als gereformeerd predikant al samen met zijn hervormde collega’s.
In 1997 kwam Rein naar Amersfoort en werd predikant in de toen nog gereformeerde Opstandingskerk (die aan het Euterpeplein stond en in 2012 is afgebroken). Graag had Rein daar
samengewerkt met de hervormde wijkgemeente De Brug, die zich op zo’n tweehonderd meter afstand bevond. “Maar dat werd hem dus niet.”
In 2002 werd Rein predikant van een federatieve wijkgemeente: De Open Hof – De Hoeksteen. Een Samen op Weg-gemeente, zoals het samengaan van een gereformeerde en een hervormde kerk in die tijd werd genoemd. De kerkgebouwen van deze wijkgemeente bevonden – en bevinden zich nog steeds – in Liendert en Schothorst. In 2009 sloot de Opstandingskerk hierbij aan. Bij de vorming van de Protestantse Gemeente Amersfoort werd deze federatie weer ontbonden. De Hoeksteen ging zelfstandig verder, De Open Hof en de Opstandingskerk vormden De Bron. Rein betreurde het
uiteengaan van De Hoeksteen en De Bron: “Ik beschouwde het als stappen terug.”
Kort hierna ging in protestants Amersfoort een nieuw licht op en werd in 2010 de PGA een feit. Rein zat toen zelf in de Algemene Kerkenraad (van alle protestantse wijkgemeenten). “Je proefde
dankbaarheid en elan. Je hoorde: ‘Wat is het mooi om elkaar beter te leren kennen.’”
Hoe moet het verder met de PGA? Rein: “Ik denk dat er meer mogelijk is dan nu gebeurt. Als de wijken alleen op zichzelf blijven, gaat de kaasschaaf erover, vrees ik. Vraag je af: wat kan de PGA wel, wat je als wijkgemeente niet kan?”
Het huidige aantal van negen wijkgemeenten is op den duur niet vol te houden, volgens Rein. “Ik heb zorgen over de toekomst. Negen smaken…, drie of vier zou misschien kunnen.” Zijn aanbeveling: “Wees geen concurrent van elkaar. Besef dat de kerk groter is dan jouw wijkgemeente.”
Openingstekst van Gerard Raven
Beste vrienden, leden van de protestantse gemeente Amersfoort en de classis, oud-predikanten die de moeite hebben genomen hier weer terug te zijn, beste gasten van de andere kerken,
We staan hier op historische grond. De toren is achthonderd jaar oud en in 1248 werd de kapel vervangen door een kleine kerk waarvan de dikke witte muren nog te zien zijn. De huidige kerk is er gewoon omheen gebouwd. Door de parochianen, maar ook door het stadsbestuur, dat een dikke vinger in de pap had. Wij hebben een uniek schilderij van de kerkmeesters door Gerrit van Stellingwerff uit 1657, dat we nu hopen te restaureren. Daarop zie je letterlijk dat het om dezelfde mensen ging, ik de kerk en in het stadsbestuur. Nog eind 18e eeuw werden de predikanten betaald en dus gekozen door de stad.
Maar er waren hier niet alleen hervormden. In 1686 kregen de lutheranen de Heilige-Geestkapel toegewezen en in 1837 bouwden de Afgescheidenen aan de Langegracht een pakhuis om tot Grachtkerk. Die gereformeerden, lutheranen en hervormden fuseerden na lange en moeizame besprekingen in 2004 en na iets minder lange en moeizame overleggen volgde Amersfoort op 1 januari 2010. Dat is wat we nu in dankbaarheid mogen gedenken. De eerste helft van die vijftien jaar was Harm Dane de voorzitter. Omdat hij begon met ziekte is hij eerst vervangen door Reina van Mourik. Ze hebben het prima gedaan. In 2018 mocht ik hen opvolgen.
In die vijftien jaar is een efficiënte organisatie opgebouwd. Geen financiële zorgen, een vitaliteitscan die een prijs won en elders graag is overgenomen, tien predikanten die in prima sfeer samenwerken, waaronder een missionaire stadsdominee, bloeiend jeugdwerk, samenwerking tussen de wijken zoals de kwartetten en de fusie van Fonteinkerk en Emmaüskerk, interkerkelijke samenwerking in de wijken en in het jeugdwerk, in Raad van Kerken en Platform voor voor Levensbeschouwingen en Religies, diakonale samenwerking zoals Vakantiegeld Delen en Amersfoort geeft Warmte, een diakonaal wijkwerker als proefproject, oecumenische inloophuizen met één bestuur, samenwerking met de protestantse gemeente Hoogland/Amersfoort-Noord die al leidde tot één kerkblad en één kerkelijk bureau. Veel andere steden zijn jaloers op ons.
We mogen verwachten dat deze mooie voorbeelden verder worden ontwikkeld. Samenwerking is het devies, maar ook een goed beheer. Zo werken de kerkrentmeesters nu aan een visie op de toekomst van de kerkgebouwen en daaraan gekoppeld de toekomst van de wijkgemeenten. We komen daar nog uitgebreid op terug in de wijken.
Is er dan niks mis gegaan; is er nergens een schaduwkant aan ons werk? De lutherse traditie wordt elke zaterdag weer gevierd in de Lutherse Kerk, maar is daarbij niet altijd even zichtbaar. Ook niet in de Bergkerk waar veel leden nu heen gaan. De stadsbrede activiteiten worden niet door iedereen gezien en gewaardeerd; misschien zelfs meer door de buitenwacht dan door onszelf. Niet elke wijk ziet dat even sterk in, of dat de algemene kerkenraad voor ons allemaal werkt. Ds Rein van der Zwan vraagt in ons blad Vierklank: ‘Wat kan de PGA wel wat je als wijkgemeente niet kunt?’ Veel gemeenteleden denken dat alles vanzelf in elkaar waait en zijn niet bereid om in de wijk een bijdrage te leveren, laat staan op stadsniveau. Financieel of door de handen uit de mouwen te steken. Misschien ligt dat ook aan onze communicatie. Communicatie is nog teveel iets van de wijken zelf, waardoor het belang van zichtbaarheid als protestantse gemeente uit het oog wordt verloren. We hopen dan ook van harte dat een nieuwe communicatieadviseur ons hierin verder kan helpen.
Toch valt de balans positief uit. Ik sluit af in dankbaarheid. Wij zijn slechts werkers in Gods koninkrijk. Zonder Zijn zegen komen we er niet. En die zegen ervaren we volop. Ik dank jullie voor je aandacht en wens je een mooie middag samen.
